Circulaire LED-verlichting: hergebruik en efficiëntie hand in hand

Inleiding: De betekenis van circulaire led verlichting

Circulaire led verlichting is veel meer dan alleen energiezuinig licht. Het gaat hierbij om het verlengen van de levensduur van technieken, het maximaal inzetten op hergebruik en het terugdringen van afval. In de professionele praktijk – dus bij bedrijven, scholen, zorginstellingen, kantoren en industrie – groeit de vraag naar circulaire oplossingen snel. Zeker als je bedenkt dat de traditionele lineaire economie (gebruik en daarna weggooien) steeds vaker ter discussie staat. Bij LED Solutions Holland merken we dat veel organisaties hun duurzaamheidsdoelen willen combineren met efficiëntie en een zo laag mogelijke Total Cost of Ownership (TCO). Een slimme overgang naar circulaire led verlichting betekent dan dat je kijkt naar zowel productselectie, installatie als toekomstige vervangingsscenario’s.

Led verlichting is van zichzelf al een flinke stap vooruit ten opzichte van oudere lichttechnieken zoals TL of halogeen. Toch komt echte circulariteit pas aan bod als je niet simpelweg oude armaturen vervangt door nieuwe, maar bewust kiest voor systemen die ontworpen zijn voor hergebruik, onderhoud en toekomstige upgrades. In de rest van dit artikel nemen we je mee door de belangrijkste principes en uitdagingen van circulaire led verlichting. Daarbij laten we zien wat het betekent voor praktijktoepassingen zoals kantoorverlichting, loodsverlichting en magazijnverlichting.

Modulair design voor langere levensduur en eenvoudig onderhoud

Een van de kernprincipes van circulaire led verlichting is modulair design. Dat betekent dat armaturen zo worden ontworpen dat onderdelen eenvoudig te vervangen of te upgraden zijn. In de praktijk zorgt een modulair systeem ervoor dat je bijvoorbeeld de driver, de lichtbron of de lens afzonderlijk kunt benaderen en vervangen. Zo voorkom je dat een heel armatuur moet worden weggegooid vanwege een defect aan slechts één component. Dit vraagt wél om een vooruitziende blik bij het kiezen van een armatuur. Slim is om in gesprek te gaan met producenten of leveranciers over leverbaarheid van reserveonderdelen en toegankelijkheid voor onderhoud. Bij LED Solutions Holland zien we bijvoorbeeld dat onze eigen armaturen vaak zijn voorzien van klikbare onderdelen en universele aansluitingen. Daarmee blijft toekomstig onderhoud niet alleen makkelijker, maar ook betaalbaarder.

Voor technische managers of facilitair beheerders is het goed om te weten dat modulair design een directe invloed heeft op de exploitatiekosten. Je hoeft minder vaak een volledig armatuur te vervangen. Daarnaast verklein je de afvalberg die gepaard gaat met reguliere vervangingsrondes. Veel commerciële en industriële omgevingen kiezen al bewust voor modulair opgebouwde lichtlijnsystemen zoals de RBLED Focus Linear of de RBLED Genius lichtlijn. Maar ook bij inbouw- of lineaire verlichting zijn er volop mogelijkheden om te kiezen voor armaturen met een circulaire insteek.

Hergebruik en refurbishment van bestaande armaturen

Een belangrijk aspect van circulariteit is het maximaliseren van het hergebruik van materialen. In de praktijk komt dat vaak neer op refurbishment van bestaande armaturen: het opknappen, upgraden of herbestemmen van bestaande lichtinstallaties. Er zijn twee benaderingen: het volledig reviseren van armaturen bij de fabrikant, of het lokaal uitvoeren van ombouw en upgrades. Hierbij geven we bij LED Solutions Holland nadrukkelijk aan dat we retrofit met led tubes of led TL buizen niet adviseren. Hoewel het vervangen van de oude tl door een ledbuis op het eerste gezicht makkelijk lijkt, ervaren we in de praktijk nogal eens kwaliteitsproblemen en risico’s voor het CE-keurmerk. De levensduur van retrofit is bovendien korter, en er blijven vaak componenten achter die niet optimaal samenwerken met led technologie.

Een veel duurzamere aanpak vinden we het toepassen van een speciaal ontwikkelde ombouwset, waarbij de complete elektronicacomponenten van het oude armatuur worden vervangen. Dit resulteert in een installatie die technisch gelijk is aan een nieuwe armatuur, met behoud van de bestaande behuizing. De RBLED Easylight ombouwset is hiervan een goed voorbeeld. Zo realiseer je hoogwaardige led verlichting en geef je oud materiaal een tweede leven, zonder concessies te doen aan kwaliteit of veiligheid.

Energie-efficiëntie en besparingspotentieel

Natuurlijk draait circulaire led verlichting niet alleen om hergebruik en minder afval, maar ook om een zo efficiënt mogelijk energieverbruik. Het overstappen van conventionele verlichting naar led levert in de praktijk een energiebesparing op tot wel 89%. Die enorme winst is te danken aan de hoge lichtopbrengst per watt en de slimme aansturingsmogelijkheden van moderne armaturen. Bij circulaire benaderingen kies je bovendien vaak voor armaturen die aangepast kunnen worden aan de actuele lichtbehoefte (denk aan dimmen, daglicht- en bewegingssensoren zoals de RBLED Save sensor). Zo verbruik je alleen energie op het moment dat het echt nodig is.

In het verleden was led verlichting opgenomen in de Energie Investeringsaftrek (EIA), maar sinds 2023 geldt dat niet meer. De reden hiervoor is simpel: de terugverdientijd van led is inmiddels zo kort dat extra fiscale stimulansen niet meer nodig zijn. Dit plaatst de focus volledig op directe financiële- en milieuwinst. Voor bedrijven in bijvoorbeeld bedrijfshalverlichting, werkplaatsverlichting en kantoren is die efficiëntie direct terug te zien in lagere energielasten én een kleinere CO2-footprint. Dat past perfect binnen circulaire bedrijfsvoering.

Materialenkeuze en recycling in de praktijk

Een circulair verlichtingssysteem vraagt om meer dan een goed ontwerp en slimme installatie. Minstens zo belangrijk zijn de gebruikte materialen. Moderne led armaturen worden steeds vaker opgebouwd uit gerecyclede of recyclebare grondstoffen, zoals aluminium en bepaalde kunststoffen. In de ontwerpfase is het zaak om te letten op het vermijden van problematische stoffen (zoals brandvertragers of PCB’s) en het kiezen van materialen die eenvoudig uit elkaar te halen zijn. Zo zorg je dat een armatuur aan het einde van de levensduur daadwerkelijk goed gerecycled kan worden.

Bij refurbishment en hergebruik komt het aan op samenwerking met erkende inzamelaars en verwerkers. Afgedankte elektronica moet altijd via gecertificeerde kanalen worden verwerkt om milieuschade te voorkomen. In Nederland is Wecycle bijvoorbeeld een bekende partij voor inzameling en verwerking van elektronica. Wij adviseren altijd te kiezen voor leveranciers en installateurs die actieve garanties bieden op gescheiden afvalstromen bij renovatieprojecten. Good practice is om vooraf te inventariseren welke materialen, onderdelen en grondstoffen in het bestaande systeem zitten, zodat je gericht kunt plannen voor terugwinning of recycling.

Circulair inkopen en contractvormen

Het succes van circulaire led verlichting staat of valt met slimme inkoop en heldere afspraken. Waar voorheen vooral werd gestuurd op laagste aanschafprijs, kijken steeds meer bedrijven nu naar exploitatie, levensduur en restwaarde. Circulair inkopen betekent dat je eisen stelt aan hergebruik, onderhoud, vervangingsmogelijkheden en zelfs terugnameverplichting na einde levensduur. Verlichtingsas-a-Service (LaaS) of leaseconstructies worden steeds vaker onderzocht, zeker bij grotere renovaties of nieuwbouwprojecten. Daarbij blijft de eigenaar van het armatuur vaak verantwoordelijk voor onderhoud en recycling – een sterke stimulans om te kiezen voor robuuste, modulaire en hoogwaardige led verlichting.

In praktijk zie je dat facilitair managers, technisch inkopers en installateurs het gesprek aangaan over onderwerpen als vervangingsscenario’s, onderdelenbeschikbaarheid en garanties op upgradewisselingen. Wij merken bij LED Solutions Holland dat vooral opdrachtgevers in kantoor, logistiek en industrie deze aanpak steeds vaker kiezen, zeker als ze circulaire doelstellingen willen combineren met zekerheid over lichtkwaliteit en onderhoud.

Voorbeelden van circulaire toepassingen in de praktijk

Tot slot is het goed om te kijken naar praktijkvoorbeelden die laten zien hoe circulaire led verlichting eruitziet op de werkvloer. Zo zijn er steeds meer scholen die bij renovatie kiezen voor inbouwarmaturen als de RBLED Four Panel, ontworpen voor een lange levensduur en eenvoudige vervanging van modules. In de industrie en logistiek zien we grote interesse in robuuste lineaire armaturen zoals de RBLED Matrix II Tri-proof: ontworpen om lang mee te gaan, bestand tegen vocht en stof, en volledig te refurbishen.

In kantooromgevingen wordt duurzaamheid vaak gekoppeld aan comfort en werkplekproductiviteit. Het kiezen van slimme, flexibele lichtlijnsystemen zoals de RBLED Focus Linear creëert mogelijkheden om met minimale middelen en afval toch de lichtkwaliteit en energiezuinigheid te maximaliseren. Steeds meer organisaties nemen circulariteit mee in hun LCA (levenscyclusanalyse) en CO2-rapportages, mede omdat ze merken dat dit niet alleen goed is voor het milieu, maar ook voor het imago en de portemonnee.

Wil je weten wat circulaire verlichting betekent voor jouw situatie? Dan is een gesprek met een specialist vaak de logische volgende stap.