Lux, lumen en lichtsterkte uitgelegd

De basis: wat zijn lux, lumen en lichtsterkte?

Wanneer je verantwoordelijk bent voor de keuze en installatie van led verlichting in een professionele omgeving, kom je al snel de termen lux, lumen en lichtsterkte tegen. In de praktijk worden deze begrippen nog wel eens door elkaar gehaald, maar er zijn duidelijke verschillen. Bij LED Solutions Holland merken we dat het goed begrijpen van deze termen enorm helpt om de juiste armaturen te kiezen en zo het gewenste lichtniveau te realiseren. Lumen (lm) drukt uit hoeveel licht een lichtbron in totaal uitstraalt. Lux (lx) zegt juist iets over hoe veel licht er op een bepaald oppervlak terechtkomt: 1 lux betekent 1 lumen per vierkante meter. Lichtsterkte, uitgedrukt in candela (cd), geeft aan hoe krachtig een lichtbundel in een bepaalde richting is. Zeker in commerciële en industriële omgevingen – van kantoor tot magazijn of werkplaats – is het belangrijk om hier goed onderscheid in te maken.

Lumen: de bruto lichtopbrengst van je armatuur

De lumenwaarde geeft aan hoeveel licht een lichtbron naar alle kanten uitstraalt. Dit is de zogenaamde ‘lichtstroom’. Fabrikanten geven deze waarde vrijwel altijd op bij led armaturen. Het is een belangrijk startpunt om te bepalen hoeveel licht je nodig hebt om een ruimte goed te verlichten. In grote industriële hallen of loodsen wordt vaak gerekend in duizenden lumens per lichtpunt. Maar let op: lumen alleen vertelt je nog niet hoeveel licht daadwerkelijk op de werkplek terechtkomt. Bij LED Solutions Holland kijken we daarom naar zaken als montagehoogte, type reflector, en efficiëntie van het armatuur. Zo kan een armatuur met een hoge lumenwaarde alsnog weinig licht op de werkvloer geven als deze slecht gericht is, of het licht teveel verspreidt.

• Bij loodsen kiezen bedrijven vaak voor krachtige highbay-armaturen met heldere reflector, bijvoorbeeld onze RBLED EVO Highbay.
• Voor systeemplafonds in kantoren is een lagere lumenwaarde voldoende; een RBLED Four Panel van 3400 lumen is dan meestal ruim genoeg.

Lux: hoeveel licht valt er echt op je werkvlak?

Lux is voor veel professionals de belangrijkste maat. Want je wilt weten hoeveel licht daadwerkelijk op je werkvlak neerkomt, niet alleen wat de armatuur in theorie uitstraalt. Lux wordt daarom gebruikt in alle lichtnormen voor werkplekken, magazijnen, scholen en zorginstellingen. Een maat zoals 500 lux op de werkplek wordt bijvoorbeeld vaak gevraagd bij kantoorverlichting. In magazijnen of productieomgevingen ligt de norm meestal iets lager, vaak tussen de 200 en 300 lux. In precisieomgevingen, zoals in laboratoria of bij zorgverlichting, kan de eis oplopen tot 1000 lux of meer. De gemeten lux wordt beïnvloed door het aantal armaturen, hun plaatsing én de eigenschappen van de werkruimte (zoals kleur wanden en plafondhoogte). Daarom is een lichtplan op maat altijd aan te raden.

• 500 lux: Geschikt voor kantoren, lezen en studeren
• 200-300 lux: Voldoende voor magazijnen en opslag
• 750-1000 lux: Nodig bij nauwkeurige montage of medische inspectie

Lichtsterkte: gericht licht voor speciale toepassingen

Lichtsterkte, uitgedrukt in candela (cd), gaat over de intensiteit van het licht in één specifieke richting. Dit is vooral relevant bij armaturen met een gerichte lichtbundel, bijvoorbeeld bij spots of schijnwerpers. Stel, je wilt een specifieke zone uitlichten in een magazijn of een display in een winkel, dan speelt candela een grote rol. Het geeft aan hoe ‘fel’ het licht op dat punt is. Voor algemene verlichting wordt lichtsterkte minder vaak gebruikt, maar bij accentverlichting of buitenverlichting – zoals bij floodlight armaturen – is het cruciaal om verblinding en schaduwwerking te voorkomen. Een hoge candela-waarde betekent veel licht op een klein oppervlak: ideaal om aandacht te vestigen of veiligheid te waarborgen.

• Schijnwerpers, terrein- en gevelverlichting: hoge candela voor bereik en veiligheid
• Retail displays, werkplekken met accent: spots met gerichte lichtbundel

De relatie tussen lux, lumen en lichtsterkte: waarom je verder moet kijken dan de verpakking

Het is een veelgemaakte fout om te denken dat een hoge lumenwaarde automatisch genoeg licht oplevert op de gewenste plek. Hoe het licht zich verspreidt in een armatuur, hoe hoog het hangt, en de ruimte zelf beïnvloeden samen de lux-waarde. Het is dus slimmer om te starten bij ‘wat wil je waar verlichten?’ en van daaruit te rekenen welke lichtsterkte en lumen er benodigd zijn. Bij LED Solutions Holland voeren we daarom altijd een lichtberekening uit bij projecten voor loodsverlichting, werkplaatsverlichting of bedrijfshalverlichting. Alleen dan weet je zeker dat bijvoorbeeld gangpaden of werkplekken veilig en gelijkmatig verlicht zijn, en voorkom je te hoge energiekosten of onnodige verblinding.

• Laat altijd een lichtplan opstellen voor bedrijfsmatige toepassingen
• Controleer of een armatuur de lichtverdeling heeft die past bij jouw ruimte

Praktische vuistregels voor verschillende ruimtes

Voor een facilitair manager of inkoper is het handig om globale richtlijnen te hebben voor het kiezen van de juiste lichtsterkte. Hoewel elke situatie maatwerk blijft, kun je de volgende vuistregels gebruiken als startpunt. Kantoren: hier is minimaal 500 lux gewenst, idealiter egaal verdeeld. Magazijnen: tussen de 200 en 300 lux is vaak voldoende, mits gangpaden en stellingen goed worden meegenomen in het lichtplan. Werkplaatsen of productielocaties: hier gelden hogere eisen, vaak 500 tot 1000 lux, afhankelijk van het type werkzaamheden. In zorginstellingen, bij zorgverlichting en ziekenhuisverlichting, is de norm minimaal 500 lux, maar bij specifieke handelingen is soms 1000 lux nodig. Voor scholen geldt een norm van 300 tot 500 lux, afhankelijk van het type lokaal en activiteiten. Sporthallen vereisen vaak minimaal 300 tot 500 lux, met een hoge gelijkmatigheid om schaduwen te vermijden.

• Kantoren: 500 lux
• Magazijnen: 200-300 lux
• Werkplaatsen: 500-1000 lux
• Zorginstellingen: 500-1000 lux
• Scholen: 300-500 lux
• Sporthallen: 300-500 lux

Belangrijke adviezen over armatuurkeuze en retrofit

Bij de overstap naar led verlichting gaat het niet alleen om het aantal lumen of lux, maar vooral om de kwaliteit en betrouwbaarheid van het totale armatuur. LED Solutions Holland adviseert om géén retrofit met led tubes of led TL buizen toe te passen. We zien in de praktijk dat deze oplossingen vaak een lagere kwaliteit geven en problemen kunnen veroorzaken met het CE-keurmerk. Beter is het om het hele armatuur te vervangen, of te kiezen voor een speciaal ontwikkelde ombouwset waarbij alle oude elektronica wordt verwijderd. Onze RBLED Easylight ombouwset is daar een voorbeeld van, ideaal voor het ombouwen van T5/T8 armaturen naar led. Zo ben je verzekerd van een betrouwbare, veilige én energiezuinige installatie. De overstap naar led kan een besparing tot wel 89% opleveren ten opzichte van conventionele TL of HQL armaturen, zeker als ook lichtregeling en sensortechniek wordt toegepast.

• Vermijd retrofit tubes en kies voor complete armaturen of ombouwsets
• Bespaar energie én voorkom kwaliteitsproblemen met een professionele oplossing
• De Energie Investeringsaftrek (EIA) is niet meer van toepassing op led verlichting vanwege de korte terugverdientijd.

Wil je weten wat deze uitgangspunten betekenen voor jouw situatie? Dan is een gesprek met een specialist vaak de logische volgende stap.