Noodverlichting volgens NEN-EN1838 en NEN-EN 60598-2-22

Wat is noodverlichting en waarom is normering belangrijk?

Noodverlichting is een essentieel onderdeel van de veiligheid in commerciële en industriële omgevingen zoals kantoren, magazijnen, loodsen en zorginstellingen. Het zorgt ervoor dat mensen bij stroomuitval of calamiteiten veilig en snel een gebouw kunnen verlaten, of hun werkzaamheden kunnen beëindigen zonder gevaarlijke situaties. Meestal wordt noodverlichting toegepast in vluchtroutes, bij trappen, in gangen, nabij nooddeuren en in grote open ruimten waar zich veel mensen kunnen bevinden. Omdat de betrouwbaarheid van noodverlichting direct invloed heeft op de veiligheid, zijn er strenge normen opgesteld waar deze armaturen en installaties aan moeten voldoen. Twee belangrijke normen in Nederland zijn NEN-EN1838 en NEN-EN 60598-2-22. Bij LED Solutions Holland merken we dat veel facilitair managers, installateurs en inkopers worstelen met de praktische vertaling van deze normen naar hun eigen situatie. De normeringen helpen bij de keuze van het juiste type armatuur, de plaatsing en het niveau van onderhoud. Deze normen zijn dan ook de basis voor elke goed functionerende noodverlichtingsinstallatie.

Wat houdt de NEN-EN1838 norm in?

De NEN-EN1838 richt zich op de lichttechnische eisen van noodverlichting. Dit betekent dat de norm exact omschrijft hoeveel licht er in verschillende situaties minimaal aanwezig moet zijn als de reguliere verlichting uitvalt. Denk hierbij aan minimale lichtsterktes op de vloer van vluchtroutes (vaak 1 lux), in open ruimten (0,5 lux), bij eerstehulp- en brandbestrijdingsmiddelen (5 lux) en bij trappen of niveauverschillen. De NEN-EN1838 regelt niet het ontwerp van armaturen zelf, maar puur het resultaat in termen van zichtbaarheid en veiligheid. Zeker in grotere gebouwen, magazijnen of loodsen kan het lastig zijn om aan deze eisen te voldoen, vooral als er sprake is van hoge plafonds of complexe indelingen. Daarom wordt er vaak gebruik gemaakt van geavanceerde noodverlichtingsarmaturen zoals de RBLED ResQ noodverlichting of de RBLED ResQ IP noodverlichting, die voor deze situaties ontwikkeld zijn. Het naleven van de NEN-EN1838 zorgt voor een uniforme basisveiligheid en voorkomt onder- of oververlichting in kritieke situaties.

De rol van NEN-EN 60598-2-22 bij armatuurselectie

Waar de NEN-EN1838 gaat over de hoeveelheid en verdeling van licht, beschrijft de NEN-EN 60598-2-22 norm de eisen aan de armaturen zelf. Het gaat hierbij om bouwkundige aspecten, elektrische veiligheidseisen, testmethoden en wijze van markering. Dit betekent bijvoorbeeld dat een noodverlichtingsarmatuur bestand moet zijn tegen bepaalde temperatuurschommelingen, vochtinvloeden of mechanische schokken. In industriële omgevingen, zoals loodsen of productiehallen, is vaak specifieke behuizing nodig, zoals de RBLED ResQ IP noodverlichting, die extra beschermd is tegen stof en water. De norm geeft ook aan hoe lang armaturen minimaal moeten blijven functioneren bij stroomuitval (meestal één uur, soms drie uur voor strengere eisen), en hoe de interne componenten beschermd moeten zijn. Een correct geïnstalleerd armatuur voldoet altijd aan deze mechanische- en elektrische veiligheidseisen. Wij zien in de praktijk dat bedrijven met een mix van oude conventionele en nieuwe led armaturen soms niet volledig aan deze norm voldoen, vooral als retrofit oplossingen zoals los gemonteerde led tubes worden gebruikt. Daarom adviseren wij altijd om een volledig gecertificeerd led armatuur of een complete ombouwset te gebruiken.

Noodverlichting en led: voordelen en aandachtspunten

De overstap naar led noodverlichting brengt duidelijke voordelen met zich mee. Allereerst is de energie-efficiëntie veel hoger dan bij conventionele lampen, waardoor een besparing tot wel 89% mogelijk is. Ook heeft led een veel langere levensduur, wat resulteert in minder onderhoudswerkzaamheden en lagere exploitatiekosten. Bij LED Solutions Holland zien we wel dat een geslaagde overstap naar led meer vraagt dan alleen het vervangen van een lichtbron in een bestaand armatuur. Retrofit led tubes of led TL buizen zijn niet geschikt voor noodverlichtingsdoeleinden, omdat ze vaak niet voldoen aan de eisen van CE-markering en risico’s vormen in combinatie met de bestaande elektronica. Bij noodverlichting draait alles om betrouwbaarheid – daarom adviseren wij het volledige armatuur te vervangen of gebruik te maken van een speciaal ontwikkelde ombouwset voor een gecertificeerde led oplossing. Hiermee weet je zeker dat het geheel aan alle eisen van NEN-EN1838 en NEN-EN 60598-2-22 voldoet.

Goede plaatsing en ontwerp van noodverlichting volgens de normen

Het correct plaatsen van noodverlichting vraagt om meer dan alleen het ophangen van een paar armaturen. De normen vereisen een zorgvuldig lichtplan waarin alle vluchtroutes, kruispunten, trappen, deuren en risicovolle gebieden zoals bedieningspanelen, EHBO-punten of opslag van gevaarlijke stoffen zijn meegenomen. Bij een kantooromgeving, bijvoorbeeld, is het van belang dat de vluchtroutes tussen de werkplekken en uitgangen altijd goed verlicht zijn. In loodsen moeten alle looppaden, stellingen en centrale functies direct zichtbaar zijn bij spanningsuitval; bekijk hier meer over geschikte loodsverlichting. Open ruimten vragen om aangepaste armaturen met brede lichthoek. Speciale aandacht gaat uit naar locaties met hoge stof- of vochtbelasting, waar tri-proof of IP65 armaturen zoals de RBLED Matrix II Tri-Proof noodzakelijk zijn. Een gestructureerde inventarisatie en lichtberekening vormen hierbij de basis voor een veilige installatie. Let daarbij ook op onderhoudspunten en bereikbaarheid, zodat periodieke functionele testen eenvoudig uitvoerbaar zijn.

Periodieke controle en documentatie van noodverlichtingssystemen

De NEN-EN normen beperken zich niet tot de installatie alleen: regelmatig inspecteren en documenteren is verplicht. Je moet in de praktijk kunnen aantonen dat de noodverlichting functioneert zoals beoogd en dat alle armaturen voldoen aan de gestelde eisen. Meestal vraagt dit om jaarlijkse (soms zelfs maandelijkse) controles, waarbij de juiste werking, autonomie (brandduur bij spanningsuitval), lichtsterkte en netspanningsvoorziening worden gecontroleerd. Ook de testfunctie, vaak geïntegreerd in moderne armaturen, wordt hierbij geactiveerd. Op basis van deze controles wordt een logboek bijgehouden waarin alle bevindingen, reparaties en vervangingen worden vastgelegd. Dit logboek is essentieel bij inspecties door brandweer of verzekeraars. Wij merken dat bedrijven die kiezen voor gecertificeerde led armaturen veel minder problemen ervaren bij deze controles, en dat een helder onderhoudsplan deel uitmaakt van een goed werkend systeem. Vergeet vooral niet de documentatie goed op orde te houden, zodat je bij een audit of calamiteit altijd kunt aantonen dat alles conform NEN-EN1838 en NEN-EN 60598-2-22 is uitgevoerd.

Wat betekent dit voor jouw organisatie?

Het implementeren van noodverlichting volgens NEN-EN1838 en NEN-EN 60598-2-22 kan complex lijken, vooral in grote of ongebruikelijke gebouwen. Toch is het zeker mogelijk om met een gestructureerde aanpak aan alle eisen te voldoen en zo de veiligheid van je medewerkers én bezoekers te borgen. Het is belangrijk om vanaf het begin te kiezen voor volledig gecertificeerde led armaturen of hoogwaardige ombouwsets. Daarmee voorkom je mogelijke problemen met controle-instanties en bespaar je tegelijkertijd op energie- en onderhoudskosten. Wil je weten wat dit betekent voor jouw situatie? Dan is een gesprek met een specialist vaak de logische volgende stap.