Sporthalverlichting upgraden naar LED: waar moet je op letten?

Waarom sporthalverlichting upgraden naar led?

De overstap van conventionele sporthalverlichting naar led verlichting biedt veel voordelen voor sportaccommodaties, beheerders en installateurs. Sporthallen zijn plekken waar verlichting intensief wordt gebruikt, vaak vele uren per dag en in het weekend. Traditionele oplossingen zoals halogeen- of gasontladingsarmaturen verbruiken veel stroom en kennen een korte levensduur. Je merkt al snel dat de energiekosten flink kunnen oplopen en het onderhoud, vooral bij hoge plafonds, tijdsintensief en kostbaar is. Bij LED Solutions Holland merken we dat steeds meer sporthallen overstappen op led vanwege de hoge besparing op energie en onderhoud, gecombineerd met een betere lichtkwaliteit.

Een belangrijke overweging is veiligheid. Sporters zijn gebaat bij goed, egaal licht zodat bewegingen sneller worden waargenomen en het risico op ongelukken minimaal blijft. Ook voldoet led verlichting makkelijker aan sport specifieke regelgeving, zoals de NEN-EN 12193, die eisen stelt aan lichtniveaus en gelijkmatigheid. Led verlichting is daarnaast direct op volle sterkte beschikbaar, zonder opwarmtijd of knipperen. Hierdoor is de ruimte meteen klaar voor gebruik na het inschakelen.

• Lager energieverbruik: tot 89% besparing mogelijk
• Lange levensduur: tot 100.000 branduren
• Minimaal onderhoud
• Betere lichtkwaliteit en gelijkmatigheid
• Direct vol licht zonder opwarmtijd

Welke verlichtingseisen gelden voor sporthallen?

Sporthalverlichting moet voldoen aan specifieke eisen vanuit de Europese norm NEN-EN 12193. Deze norm beschrijft hoeveel licht er minimaal op de sportvloer moet komen, hoe gelijkmatig het licht moet zijn en aan welke kleurweergave (CRI) en verblindingswaarden voldaan moet worden. Voor de meeste binnensporten, zoals zaalvoetbal, basketbal en badminton, verlangt de norm minimaal 300 lux voor trainingssituaties, en 500 lux voor wedstrijden op nationaal niveau. Daarbij moet de gelijkmatigheid minimaal 0,5 zijn (met 1 als perfect gelijkmatig), zodat je geen donkere plekken op de vloer krijgt.

Ook belangrijk is de CRI, oftewel de Color Rendering Index. Dit geeft aan hoe natuurgetrouw kleuren worden weergegeven onder een lichtbron. Voor sporthallen adviseren we een CRI-waarde van minimaal 80. Dit zorgt ervoor dat de sportvloer, kleding en bal goed zichtbaar zijn, wat bijdraagt aan veiligheid en spelplezier. Voor professionele of televisieopnames kan zelfs een CRI van 90 vereist zijn. De verblindingswaarde (UGR) mag niet hoger zijn dan 22. Let hierop bij de keuze van armaturen. Bij LED Solutions Holland adviseren we altijd armaturen met een goede afscherming om verblinding te voorkomen, zeker bij sporten als volleybal waar veel omhoog wordt gekeken.

• Minimaal 300-500 lux afhankelijk van sport en niveau
• Gelijkmatigheid van minimaal 0,5
• CRI minimaal 80 (liefst 90 bij hoge eisen)
• Verblindingswaarde (UGR) maximaal 22

De valkuilen van retrofit oplossingen en led tubes

We zien vaak dat sporthallen willen besparen door bestaande armaturen te behouden en alleen de conventionele fluorescentielichtbronnen te vervangen door led tubes of led TL buizen. Bij LED Solutions Holland raden we deze aanpak af voor sporthallen. Retrofit oplossingen geven helaas niet de gewenste lichtopbrengst en kwaliteit. Bovendien kunnen er problemen ontstaan met het CE-keurmerk, omdat het armatuur in combinatie met een niet-origineel voorschakelapparaat niet altijd gecertificeerd blijft. Daarnaast is de levensduur vaak aanzienlijk korter, waardoor de besparing uiteindelijk tegenvalt.

Voor een écht toekomstbestendige oplossing adviseren we dus altijd het hele armatuur te vervangen door een geoptimaliseerde led variant. Er zijn ook ombouwsets beschikbaar waarin de volledige elektronica in het oude armatuur wordt vervangen, waardoor het armatuur wél voldoet aan de nieuwe normen. Dit is met name aantrekkelijk bij bijzondere armaturen of als het esthetisch aspect belangrijk is. Maar hoeveel je ook bespaart met een retrofit, veiligheid en lichtkwaliteit horen altijd voorop te staan.

• Retrofitting geeft lagere lichtopbrengst en levensduur
• CE-keurmerk kan komen te vervallen
• Niet altijd gelijkmatige verlichting of voldoende lux
• Volwaardige vervanging of ombouwset is de beste keuze

Welke armaturen zijn geschikt voor sporthalverlichting?

Bij het upgraden van sporthalverlichting is de keuze voor het juiste armatuur cruciaal. De armaturen moeten tegen een stootje kunnen, want in een sporthal is de kans groot dat ze geraakt worden door een bal of andere voorwerpen. Vandaar dat je bij sporthalarmaturen vaak bescherming terugziet tegen impact (IK-klasse) en tegen het binnendringen van stof of spatwater (IP-waarde). Een goed voorbeeld van een geschikt armatuur is een robuuste led highbay of een tri-proof armatuur, zoals de RBLED Matrix II Tri-Proof. Dit soort armaturen zijn slagvast, hebben goede afscherming en zijn eenvoudig te onderhouden.

Bovendien moet je letten op de optiek en de breedte van de lichtbundel, zodat het licht gelijkmatig over de vloer verdeeld wordt en verblinding voorkomen wordt. Sommige moderne led armaturen voor sporthallen zijn voorzien van linzen die het licht gericht sturen. Denk ook aan extra functionaliteiten, zoals het kunnen dimmen van de verlichting of het toepassen van sensoren waarmee je energie bespaart als de hal niet vol in gebruik is. In ruimtes met verschillende plafondhoogtes of specifieke verlichtingsvraagstukken kan een highbay – bijvoorbeeld de RBLED Evo Highbay – uitkomst bieden met zijn krachtige lichtoutput en flexibele montagemogelijkheden.

• Slagvaste, stof- en waterdichte armaturen (minimaal IK08 en IP65)
• Optimaal lichtbeeld door lenstechniek of reflectoren
• Eventueel dimbaar of met slimme sensoren
• Eenvoudig te installeren en onderhouden

Besparing en terugverdientijd bij sporthalverlichting

De overstap naar led verlichting in de sporthal biedt een forse energiebesparing: tot wel 89% ten opzichte van conventionele verlichting. Dat betekent direct lagere energiekosten en een snelle terugverdientijd. In de praktijk zien we terugverdientijden van 2 tot 4 jaar, afhankelijk van het aantal branduren en de hoogte van het bestaande energieverbruik. Belangrijk om te weten: de Energie Investeringsaftrek (EIA) voor led verlichting is sinds 2023 komen te vervallen, omdat de besparing en terugverdientijd inmiddels té gunstig zijn volgens de overheid. Dat maakt de investering vaak alsnog aantrekkelijk doordat de maandlasten flink dalen.

Naast directe energiebesparing profiteer je ook van minder onderhoud. Goede led armaturen bieden een levensduur tot wel 100.000 uur. Dat betekent tientallen jaren zonder het vervangen van lichtbronnen. Minder onderhoud betekent minder verstoring van het sportprogramma en veel meer gebruiksgemak, zeker als je bedenkt dat voor het vervangen van verlichting vaak een hoogwerker nodig is.

• Tot 89% energiebesparing mogelijk
• Korte terugverdientijd, vaak tussen de 2 en 4 jaar
• Nagenoeg onderhoudsvrij
• Bijkomend voordeel: hogere tevredenheid bij gebruikers

Praktische aandachtspunten en projectaanpak

Tot slot zijn er een aantal praktische zaken waar je rekening mee moet houden als je overstapt op led sporthalverlichting. Allereerst inspecteer je de huidige situatie: hoeveel armaturen hangen er, hoe is de bekabeling en het schakelmateriaal? Soms is het verstandig om ook deze onderdelen direct te vernieuwen, zeker als ze verouderd zijn. Vervolgens kijk je naar het gewenste verlichtingsniveau: sporthalspecifieke armaturen kunnen op basis van een lichtplan voor de hele ruimte worden ingedeeld. Plaatsing, aantal armaturen per rij en afstanden zijn daarin cruciaal voor een gelijkmatig lichtbeeld.

Je kunt bij de keuze voor armaturen verschillende opties overwegen: vervang je één-op-één de bestaande armaturen of kies je voor een compleet nieuw lichtplan met andere positionering? Overweeg ook aanvullende wensen zoals het toepassen van noodverlichting, bijvoorbeeld met RBLED Panic Noodverlichting, of armaturen met slimme lichtregeling voor nog meer energiebesparing. Informeer altijd naar de mogelijkheden voor subsidie, omdat er soms via sportfondsen of gemeentelijke regelingen aanspraak gemaakt kan worden op extra steun.

• Begin met een inventarisatie van bestaande situatie
• Maak een lichtplan op maat
• Kijk naar toekomstbestendige schakeling, bijvoorbeeld zones en dimfunctionaliteit
• Controleer noodverlichting en aanvullende voorzieningen
• Verifieer of financieringsopties of subsidies beschikbaar zijn

Wil je weten wat dit betekent voor jouw situatie? Dan is een gesprek met een specialist vaak de logische volgende stap.